Δευτέρα 19 Ιανουαρίου 2009

ΟΠΩΣ ΠΑΛΙΑ ΣΤΑ ΑΓΡΑΦΑ

Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία των Αγράφων που επιστημονικό συνέδριο με θέμα την προβολή της πολιτισμικής κυρίως συνέχειας του χώρου έγινε στην καρδιά της ορεινής Ελλάδας. Έτσι, στις 8 – 10 Αυγούστου, με πρωτοβουλία του Δήμου Αγράφων, της Πανευρυτανικής Ένωσης, του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ευρυτανικών Σπουδών και Ερευνών και με τη συνδιοργάνωση της Ν. Α. Ευρυτανίας και την υποστήριξη του αγραφιώτη Στέφανου Γ. Κωστούλα που ήταν ο κύριος χορηγός του συνεδρίου, της εταιρείας HONDOS CENTER και της ΤΕΔΚ Ευρυτανίας, 50 εισηγητές (πανεπιστημιακοί, ιστορικοί, φιλόλογοι, ερευνητές) συμμετείχαν στις εργασίες του τριημέρου συνεδρίου που διεξήχθη στα χωριά Τροβάτο, Άγραφα και Μεγάλα Βραγγιανά.
Το γεγονός, βεβαίως και σημειώθηκε ως η κορυφαία πολιτιστική εκδήλωση φέτος για τα Άγραφα, για πολλούς όμως των ακροατών αποτέλεσε την αφετηρία προβληματισμών σχετικά με επιμονή των εισηγητών σε ζητήματα που απασχολούν κυρίως κοινωνίες που έχουν λύσει τα βασικά τους προβλήματα ενώ τους ελάχιστους μόνιμους κατοίκους άλλα πιο επίκαιρα και επείγοντα τους καίνε.Όπως για παράδειγμα η αποψίλωση του χώρου από ενεργούς πολίτες, η υποχώρηση της παραδοσιακής κτηνοτροφίας που ήταν η βάση της τοπικής οικονομίας και η υποβάθμιση του ανθρωπογενούς και φυσικού περιβάλλοντος, ουδόλως θίχτηκαν. Το χαρακτηριστικό της υπόθεσης ήταν η μεταφορά των συνέδρων στα Άγραφα που έγινε με κάποια μνημειακά οχήματα τα οποία χρησιμοποιεί επιτυχώς ακόμη η Τrekking Hellas για τη μεταφορά των εραστών της φύσης της Ευρυτανίας. Με την επιστράτευσή τους αυτά τα νοσταλγικά οχήματα που είχαν γράψει ιστορία στους χωματόδρομους που άνοιγε κάποτε η ΜΟΜΑ επιβεβαίωσαν την ανάγκη τους ακόμη και στην εποχή των μεγάλων εργολαβιών που καθηλώνουν δυστυχώς τις ελπίδες των Αγραφιωτών για μια σωστή και ασφαλή οδική σύνδεση με τον έξω κόσμο!
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία, στις 19/09/08. Το αναδημοσιεύω εδώ για να θυμόμαστε εκείνες τις ωραίες στιγμές στα Άγραφα.

Τρίτη 13 Ιανουαρίου 2009

ΤΟ ΓΕΡΑΚΙ ΤΟΥ ΠΡΩΪΝΟΥ

Ξυπνάει νωρίτερα από κάθε άλλο ένοικο του δάσους ή τον επισκέπτη του Δασικού Χωριού στο Καροπλέσι των θεσσαλικών Αγράφων το μεγάλο γεράκι και φέρνει, μόλις αρχίσουν να το βοηθούν τα ανοδικά ρεύματα του πρωϊνού, τις αργές βόλτες του πάνω από το Παλιοχώρι διαλέγοντας κορυφή ελάτου να κουρνιάσει. Από κει, αφού ξεχωρίσει με το βλέμμα το ανύψίαστο θύμα του, θα πέσει πάνω του σαν κεραυνός.
Έτσι, αυτό το άγριο πουλί γίνεται άθελά του και στοιχείο προβολής του τόπου και όσοι γνωρίζουν τις συνήθειές του σηκώνονται από τα χαράματα και πιάνουν θέση να το δούν και αν προλάβουν, να το φωτογραφίσουν εξηγώντας παράλληλα σε όσους δείχνουν ενδιαφέρον, ότι αυτό που πετάει, παρότι έχει μεγάλες φτερούγες δεν είναι αετός! Κι ακόμη ότι οι ξηροί κρωγμοί του δεν απευθύνονται στο ταίρι του καθώς από την εποχή των ερώτων έχει περάσει αρκετός καιρός, αλλά προς τον ταπεινό κόσμο του δάσους για να επιβεβαιώσει την ισχύ του και να τους επιστήσει την προσοχή!
Δεν έχει κανένα άλλο λόγο να ξυπνήσει τόσο νωρίς ο άρχοντας των Αγράφων… [23/09/08].

ΠΟΤΕ ΧΙΟΝΙΖΕΙ ΣΤΑ ΑΓΡΑΦΑ;


Σπάνια χιονίζει στα Άγραφα γιατί το χωριό είναι χτισμένο σε μια βαθιά πλαγιά και περιτριγυρίζεται από ψηλές κορυφές οι οποίες εμποδίζουν τον βαρύ καιρό που έρχεται από το Αιγαίο να τις περάσει. Το ορεινό συγκρότημα των Αγράφων αποτελεί ένα τεράστιο τείχος που διαφυλάσσει τον κόσμο του από τους βοριάδες και οι πρώτοι οικιστές σίγουρα πήραν υπόψη τους αυτή την ιδιομορφία πριν βάλλουν τα θεμέλια των μικρών χωριών τους. Έτσι μπορεί, μέχρι τα θεσσαλικά, όπως καλούνται κάποια βουνά των Αγράφων το χιόνι να φθάσει και τα δύο μέτρα αλλά ποτέ μέσα στο χωριό δεν θα ξεπεράσει τους 20 πόντους και το γεγονός ευνοούσε κατά το παρελθόν τα διαρκώς χειμαζόμενα αιγοπρόβατα του τόπου και διευκόλυνε κάπως τη μόνιμη εγκατάσταση των αδυνάμων και του κοσμάκη.
- Το χωριό Άγραφα ασπρίζει μόνο όταν ο καιρός είναι δυτικός· Γιαννιώτη λένε τον αέρα που τον φέρνει και καμιά φορά το χιόνι φτάνει ως την κοίτη του Αγραφιώτη αλλά για να μη δυστυχήσουν τα ζωντανά ποτέ ο τόπος δεν το κρατάει παραπάνω από δυο – τρεις ημέρες.

Αφιερωμένη στη Νόνη Παπαγεωργίου που έγινε από τις πρώτες φίλες μέλος της ομάδας στο FACEBOOK, "ΣΤΑ ΑΓΡΑΦΑ".

Η "ΚΟΙΜΩΜΕΝΗ" ΑΠΟ ΤΑ ΕΠΙΝΙΑΝΑ

Όταν βγαίνουμε από το χωριό Επινιανά και βαδίσουμε το δρόμο που οδηγεί προς στα ορεινά βοσκοτόπια και στη μοναχική Φτέρη, μπορούμε για αρκετό διάστημα να θαυμάσουμε από δυτικά το πανόραμα της «Κοιμωμένης των Αγράφων» και θα νοιώσουμε πως αν απλώσουμε το χέρι μας θα μπορέσουμε και να τη χαϊδέψουμε!
- Τόσο κοντά φαίνεται να είναι η πετρωμένη κόρη αλλά η εγγύτητα που παρέχει αυτό το σημείο ενδέχεται να διαλύσει το μύθο που διατηρεί η απόσταση του κάμπου για το φαινόμενο. Γιατί η «Κοιμωμένη» από τα Επινιανά δεν φαίνεται σαν κόρη αλλά σαν μια αδερφή της γριάς Πίνδου με πρόσωπο σχισμένο από τους κεραυνούς, τα χείλη μαραμένα από τις παγωνιές, τα μάτια στεγνά από τον ήλιο και τα μαλλιά της κουβάρι μπλεγμένο από τα ανεμοβρόχια. Το μάτι στομώνει στις βαθιές χαράδρες που χαρακώνουν τα στήθη της και στους τρανούς χαλιάδες της πέτρας που λιώνουν το κορμί της και φεύγει ψάχνοντας να βρει ένα σχήμα στα βουνά για να θεμελιώσει κάποιον άλλο πιο ανθεκτικό μύθο.

Αφιερωμένη στον συγγραφέα Κώστα Ακρίβο που έλκει τις ρίζες του από τα Πετρίλια και έδειξε ενδιαφέρον από την πρώτη στιγμή για την ομάδα "ΣΤΑ ΑΓΡΑΦΑ".

ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΡΙΠΟΤΑΜΟΥ

Κιβωτός γνώσης και πολιτισμού


Έτσι που το έφεραν τα πράγματα, η γενιά τους χρεώθηκε να σώσει αυτά που ενώ πριν από λίγα χρόνια ενώ ήταν κομμάτι της ζωής τους κόντεψε να χαθούν για πάντα…

Φυσικά και δεν υπάρχει πλέον εύγλωττος λόγος από των αριθμών και όταν μάλιστα αυτός εκφράζει ψυχρά και την πραγματικότητα, τότε είναι περιττό να μιλάμε για συμπτώσεις. Ο λόγος για το χωριό Τριπόταμος – Τατάρνα το έλεγαν παλιότερα- και 1957 που αριθμούσε περισσότερες από 1000 ψυχές, στα δυο σχολεία του πήγαιναν συνολικά 176 μαθητές! Σήμερα όλο το χωριό μετράει περίπου 170 μονίμους κατοίκους και το ωραίο πέτρινο σχολείο του που συμπλήρωσε πέρσι 50 χρόνια ζωής, ζωντανεύουν πλέον μόνο 7 παιδιά! Όλοι δε οι μαθητές του, Γιώργος και Νίκος Βασιλείου, Σπυριδούλα, Νίκη και Βασίλης Μπουκουβάλας και Κωνσταντίνος και Δημήτρης Κόπανος, προέρχονται μόνο από τρεις οικογένειες και συμπληρώνουν και τις έξι τάξεις! Ο μονοψήφιος αριθμός των μαθητών, ο οποίος του χρόνου σίγουρα θα γίνει μικρότερος, δεν ενθουσιάζει καθόλου το δάσκαλο Βασίλη Κόπανο ο οποίος αφού πέρασε 6 χρόνια στα θρανία του ίδιου σχολείου, διδάσκει τα παιδιά του χωριού του συνεχώς επί 25 ολόκληρα χρόνια, ούτε φυσικά και τη μικρή τοπική κοινωνία του Τριποτάμου η οποία προσπαθεί με κάθε τρόπο να κρατηθεί στη γη των προγόνων της. Γι’ αυτό το λόγο, ο δάσκαλος με τα παιδιά εδώ και μερικά χρόνια άρχισαν και συγκεντρώνουν αντικείμενα του τοπικού πολιτισμού, τα φροντίζουν με ιδιαίτερη αγάπη και τα εκθέτουν με καμάρι στο μικρό λαογραφικό μουσείο που στεγάζεται σε μια αίθουσα του σχολείου. Στόχος όλων στον Τριπόταμο, είναι το σχολείο με τη μικρή συλλογή του να λειτουργήσει και μετά το κλείσιμό του ως χώρος γνώσης και συνέχειας του πολιτισμού της περιοχής και οι επόμενες γενιές να έχουν ένα σημείο αναφοράς για την τοπική ιστορία.

ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΟΥ ΜΑΝΩΛΗ


ή όταν η προσφορά έχει γερά θεμέλια...

Το γεφύρι ήταν στην αυλή του σπιτιού της Φτερόλακκας που γεννήθηκε ο Λεωνίδας Τελώνης και η ανάδυσή του, του θυμίζει τον κόσμο που θάφτηκε στα νερά

Όπως κάθε μεγάλο έργο, έτσι και το περίφημο γεφύρι του Μανώλη στον Αγραφιώτη ποταμό κουβαλούσε πάντοτε στην καμαρωτή ράχη του, το δικό του, αληθινό μύθο!
…Κάποιος Μανώλης, από το χωριό Χρύσω Ευρυτανίας, άνθρωπος θεόφτωχος, στάθηκε τυχερός όταν μια ημέρα, πριν από 400 περίπου χρόνια βρήκε σε ένα χωράφι ένα καζάνι χρυσάφι και εκτός από ένα σωρό εκκλησίες που έκανε και πάμπολλες ευεργεσίες, θέλησε να βοηθήσει τους συντοπίτες του οι οποίοι κινδύνευαν όταν προσπαθούσαν να διαβούν το θυμωμένο ποταμό. Έτσι διέθεσε τρεις φτιαριές χρυσάφι στους μαστόρους για να γίνει το γεφύρι που πήρε το όνομά του και από τότε τον μακάριζαν όλοι στα Άγραφα και στην Ευρυτανία…
Το γεφύρι, μέχρι το 1965 που το σκέπασαν τα νερά του τεράστιου ταμιευτήρα νερού που προήλθε από το φράξιμο του Αχελώου και ο οποίος εσφαλμένα από πολλούς καλείται «Τεχνητή Λίμνη Κρεμαστών», ήταν το σύμβολο της προσφοράς αλλά και του τεχνικού επιτεύγματος εκείνης της μακρινής εποχής. Από εκείνη τη φοβερή ημέρα της κατάκλυσης όμως μέχρι πριν από λίγα χρόνια που άρχισαν να στερεύουν τα ποτάμια και η βροχή πλέον να σπανίζει, τα νερά του ταμιευτήρα έπεσαν πολύ χαμηλά. Σαν φάντασμα αποκαλύφθηκε πάλι το γεφύρι και ισκιώνει πάλι την λασπωμένη κοίτη του ποταμού. Ένα φάντασμα που τρομάζει τους ντόπιους και τους περαστικούς καθώς με την γερή κατασκευή του, υπενθυμίζει το μέτρο που πρέπει να έχουν οι παρεμβάσεις του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον αφενός, και αφετέρου, την ειλικρίνεια της προσφοράς εκείνου του μεγάλου ανθρώπου, του φτωχού Μανώλη. Πράγματα που δυστυχώς σπανίζουν, σε τούτη την εποχή που ακόμη και οι καλύτερες προθέσεις, τις περισσότερες φορές αποκαλύπτεται πως δεν έχουν καθόλου θεμέλια!

Δευτέρα 12 Ιανουαρίου 2009

Ο ΜΥΛΟΣ ΤΗΣ ΦΡΑΓΚΙΣΤΑΣ

ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ


Η Αλεξάνδρα και ο Χαράλαμπος καμαρώνουν μπροστά στο μύλο που λειτουργεί από Γαλανέϊκα χέρια περισσότερο από μισό αιώνα κοντά στην Παναγία της Ανατολικής Φραγκίστας

Στη μικρή πλατανοσκεπή λογγά, εκεί που σμίγουν τα δυο δυνατά ποταμάκια, ο Κερασοβίτης και το Φραγκιστινόρεμα, στη μέση του μονοπατιού που ένωνε κάποτε δυο ονομαστά χωριά της κεντρικής Ευρυτανίας, την Ανατολική με τη Δυτική Φραγκίστα καπνίζει ακόμα το τζάκι ενός από τους τελευταίους νερόμυλους της περιοχής, ο οποίος λειτουργεί όλο το χρόνο από τα νερά του ρέματος Αναυσάδες που πηγάζει δίπλα από την ιστορική εκκλησία της Σωτήρας.

Το γεγονός ότι τα νερά στις Αναυσάδες διατηρούν την ίδια ορμητική ροή όλο το χρόνο ήταν και η αφορμή να ιδρυθούν στη διαδρομή τους από τη Σωτήρα μέχρι την Παναγία τρεις μύλοι. Ιστορικά, γι’ αυτούς τους τρεις έχουμε πληροφορίες αλλά είναι βέβαιο ότι σε διάφορες χρονικές περιόδους κατά το παρελθόν πρέπει να λειτούργησαν και πολλοί άλλοι και ενδεχομένως μετά τις καταστροφές που πάθαιναν, τα υλικά τους χρησιμοποιούνταν στην κατασκευή των επόμενων. Τα υπάρχοντα στοιχεία όμως και η προφορική παράδοση αναφέρονται σε αυτούς τους τρεις μύλους. Τον Κάτω Μύλο ο οποίος είναι ο μόνος που λειτουργεί σήμερα, ο μύλος του Θεμελή και ο Πάνω Μύλος, από τους οποίους ούτε καν το σημείο που ήταν χτισμένοι διακρίνεται καθώς από το 1965 που σταμάτησαν, τους κατάπιε η πυκνή βλάστηση. Η λειτουργία τριών μύλων πάλι, φανερώνει, ότι στη γύρω περιοχή η κατοίκηση των ανθρώπων ήταν πυκνή, όπως πυκνές και αποδοτικές πρέπει να ήταν και οι καλλιέργειές τους στα ισιώματα και τις ξερολιθιές.
Παλιότερος μυλωνάς αναφέρεται ο Χαράλαμπος Θεμελής από τη Δυτική Φραγκίστα, ο οποίος ήξερε να φτιάχνει και μυλόπετρες από ντόπιες πέτρες. Αυτός είχε λένε πριν από το 1940 φτιάξει το μύλο που λέγονταν Μύλος του Θεμελή και κάποια στιγμή, πιθανόν από την αύξηση των προς άλεση καρπών της περιοχής, έφτιαξε και τον άλλο μύλο, τον Κάτω Μύλο ο οποίος λειτούργησε όλη την ταραγμένη δεκαετία 1940 – 50 και τον παράτησε λόγω γηρατειών.


Τότε ήταν που τον ανέλαβε ο Δημήτρης Γαλανός, ο οποίος είχε μάθει την τέχνη από τον Χαράλαμπο Θεμελή και τον δούλεψε μέχρι το 1990, που για άγνωστο λόγο, ο μύλος που είχε γλιτώσει από τη μανία των Γερμανών κατακτητών όταν πυρπόλησαν τον Αύγουστο του 1943 τα χωριά, μια νύχτα έγινε παρανάλωμα της φωτιάς. Τα χρόνια που ακολούθησαν, εξαιτίας της ανάγκης που είχε η περιοχή για άλεσμα επισκεύαστηκε - με τη βοήθεια μάλιστα του προγράμματος LEADER και τη λειτουργία του ανέλαβε ο γιος του Δημήτρη Γαλανού, Χαράλαμπος ο οποίος είχε μάθει την τέχνη του μυλωνά κοντά στον πατέρα του. Επειδή όμως αυτός δούλευε στις οικοδομές, το μύλο στη ουσία λειτουργούσε η γυναίκα του Αλεξάνδρα η οποία και αυτή μάλιστα είχε μάθει την τέχνη κοντά στον πεθερό της και την πεθερά της Όλγα. Εδώ και μια δεκαετία όμως, από τότε που συνταξιοδοτήθηκε ο Χαράλαμπος, οι δυο τους λειτουργούν κάθε ημέρα σχεδόν το μύλο και πιο πολύ τα Σαββατοκύριακα που άνθρωποι από όλη την Ευρυτανία, ακόμα και από τα χωριά της Αιτωλοακαρνανίας φέρνουν καρπούς να αλέσουν.
Κάθε χρόνο λέει ο Χαράλαμπος, πρέπει να αλέθει περί τους 40 τόνους καλαμπόκι και σιτάρι. Ο αριθμός μπορεί βέβαια να εντυπωσιάζει, αλλά χρόνο με το χρόνο, συνεχώς μειώνεται και η μείωση αυτή απηχεί τη μείωση της κτηνοτροφίας στην περιοχή. Ο μύλος λοιπόν λειτουργεί ως δείκτης και ο Χαράλαμπος είναι ο πιο ενημερωμένος για την πορεία της κτηνοτροφίας στην περιοχή καθώς οι περισσότεροι κτηνοτρόφοι που έχουν μικρά κοπάδια και τα οποία δεν μετακινούν ποτέ, χρόνο με το χρόνο λιγοστεύουν. «Πεθαίνει ο γέροντας», λέει χαρακτηριστικά και «καθώς δεν έχει ένα διάδοχο να αναλάβει το κοπάδι, τα παιδιά του το δίνουν στο χασάπη». Έτσι απλά, με δέκα λόγια περιγράφει ο Χαράλαμπος το τέλος της κτηνοτροφίας στην Ευρυτανία.
Τώρα, το πώς παρά τη μείωση της κτηνοτροφίας ο μύλος μπορεί να λειτουργεί και να αποφέρει στον Χαράλαμπο και την Αλεξάνδρα, δεν αποτελεί κανένα παράδοξο. Οι περισσότεροι που πηγαίνουν να αλέσουν σιτάρι ή καλαμπόκι, είναι άνθρωποι που σαφώς και γνωρίζουν ή έχουν ακούσει τι είναι η «μπομπότα» και τι σήμαινε αυτή για τις προηγούμενες γενιές που έζησαν μέσα στη δυστυχία της φτώχειας και των πολέμων. Όλοι σχεδόν είχαν ξορκίσει τη «μπομπότα» και τη ζωή που συνδέονταν με αυτή. Τα τελευταία χρόνια όμως, εξαιτίας της στροφής των καταναλωτών προς τα παραδοσιακά ή τα βιολογικά προϊόντα, πολλοί ανακάλυψαν τη γεύση της μπομπότας και να τονίσουν περισσότερο το γεγονός, προμηθεύονται καλαμπόκι από την αγορά και πηγαίνουν να το αλέσουν στο μύλο. Αρκετοί μάλιστα είναι αυτοί που καλλιεργούν μικρά χωραφάκια με καλαμπόκι και πηγαίνουν να το αλέσουν, είτε για να φτιάχνουν μπομπότα ή για τροφή των μικρών κοπαδιών τους και ορισμένων οικόσιτων ζώων. Έτσι δε που πάνε τα πράγματα, ο μύλος θα συνεχίσει να λειτουργεί για πολλά χρόνια. Πιθανόν δε, όταν αποσυρθούν ο Χαράλαμπος με την Αλεξάνδρα, να τον αναλάβει ο γιος τους Δημήτρης ο οποίος έχει μάθει την τέχνη κοντά στους γονείς του οι οποίοι μετά από τόσα χρόνια λειτουργίας από τους Γαλαναίους, τον θεωρούν «δικό τους» και περιμένουν το Δήμο Φραγκίστας στον οποίο βέβαια ανήκει, να τον συνδέσει με το δίκτυο του ηλεκτρικού ρεύματος!
Το ότι ο μύλος, καθότι είναι ο μόνος σε λειτουργία σε όλη τη Δυτική Ευρυτανία δεν έχει ρεύμα, αποτελεί ένα παράδοξο στη φιλολογία για την «ανάπτυξη» της περιοχής, αλλά το ημίφως που επικρατεί στο εσωτερικό του, του προσθέτει μια ιδιαίτερη αίσθηση παράδοσης την οποία βεβαίως και ενισχύει το δυνατό τζάκι που καίνε συνέχει κούτσουρα και η στάχτη του είναι έτοιμη να ψήσει μια φρεσκοζυμωμένη κουλούρα. Μοσχομυριστή αυτή θα συνοδευτεί μόλις ψηθεί με ωραίο ντόπιο τυρί και βεβαίως με τσίπουρο από τον ίδιο τόπο. Μια ανορθογραφία στην παράδοση των μύλων, αποτελεί το γεγονός ότι η αμοιβή του Χαράλαμπου δεν είναι πλέον το ξάϊ (ποσοστό επί του αλέσματος, συνήθως το 10%) αλλά τα χρήματα. Αυτό συμβαίνει κυρίως γιατί όπως προαναφέρθηκε, όσοι πάνε να αλέσουν σιτάρι ή καλαμπόκι, πηγαίνουν με ένα συγκεκριμένο σκοπό και προτιμούν να πληρώσουν αντί να δώσουν το ποσοστό του μυλωνά.
Δίπλα σε αυτό το τζάκι κάθεται τις ώρες που περιμένει ο Χαράλαμπος και για μη μένει άπραγος, πελεκάει ξύλα και κατασκευάζει γκλίτσες, κουτάλια και άλλα πράγματα που του αρέσουν. Από μικρό του άρεσε η ξυλογλυπτική και τώρα βρήκε την ευκαιρία, με το μουρμουρητό της μυλόπετρας δίπλα του και το φως από το τζάκι, να ασχοληθεί με το μεράκι του. Και η Αλεξάνδρα όμως, δεν πάει πίσω και καθώς τα κατάφερνε πάντα με τα γλυκά, φτιάχνει ωραία γλυκά κουταλιού –κυδώνι, κεράσι, μήλο, κράνα – και τα βάζει σε γυάλινα βαζάκια για να συμπληρώσει τα εισοδήματα του μύλου. Με σιταρένιο αλεύρι επίσης που έχει κόψει ο μύλος τους, φτιάχνει παραδοσιακό τραχανά τον οποίο διαθέτει σε περιποιημένα σακουλάκια, το ίδιο κάνει και με το τσάι και τη ρίγανη που πηγαίνει και μαζεύει μόνη της στα βουνά των Αγράφων.
Ο Κάτω Μύλος, ο «Γαλαναίικος» πια όπως έχει επικρατήσει να λέγεται, συμπληρώνεται το καλοκαίρι και από τη νεροτριβή που κινούν τα ίδια νερά των Αναυσάδων κι εδώ τα Σαββατοκύριακα γίνεται το αδιαχώρητο, καθώς από όλο το νομό Ευρυτανίας, αλλά και από τη Φθιώτιδα και την Αιτωλοακαρνανία πηγαίνουν εκεί για πλύσιμο βαριά ρούχα, κουβέρτες και χαλιά. Είναι το καλύτερο πλύσιμο λένε οι νοικοκυρές που το δοκιμάζουν και κλείνουν θέση από το χειμώνα στη νεροτριβή, την οποία λειτουργούν ο Χαράλαμπος και η Αλεξάνδρα. Με τα ίδια νερά, παλιότερα λειτουργούσε το τροχείο των Φλεγκαίων - πολλά αδέρφια, οι οποίοι εκτός από σιδηρουργοί της Δυτικής Φραγκίστας, ήταν και πολύ καλοί μουσικοί. Αυτοί είχαν εγκαταστήσει εκεί τροχείο και γύρω στο Πάσχα και κοντά στα καλοκαιρινά πανηγύρια, γιαλοκόπαγε ο τόπος από τα μαχαίρια και τα χαντζάρια που τροχούσαν, λέει ο Χαράλαμπος. Σε μια σπηλιά επίσης κοντά στο μύλο, ήταν ο χώρος που παλαιότερα πήγαιναν οι γανωτζήδες και εκεί γάνωναν τα χαλκώματα που μάζευαν από τα δυο χωριά.
Το μόνο που δεν λειτουργεί από εκείνη την εποχή που η λογγά ανάμεσα στα δυο ρέματα έσφυζε από ζωή και αποτελούσε κατά κάποιο τρόπο τη βιομηχανική ζώνη της παλιάς Μεγάλης Φραγκίστας, είναι τα μαντάνια. Μαζί όμως και οι δυο, ο Χαράλαμπος με την Αλεξάνδρα δεν έχουν παρά τέσσερα χέρια και δεν φτάνουν να τα προλάβουν όλα. Γιατί εκτός των άλλων, αυτοί οι δυο εργατικοί άνθρωποι συνεχίζουν να έχουν και ένα σοβαρό κοπαδάκι με αρνοκάτσικα καθώς και μερικά μελίσσια, τα οποία είναι το μεράκι του Χαράλαμπου και του δίνουν κάθε χρόνο ευωδιαστό μέλι.




Το τζάκι δίνει ένα ιδιαίτερο κύρος σε κάθε μύλο το χειμώνα και κοντά στη φωτιά του στεγνώνουν οι επισκέπτες και πολλές φορές αρχίζουν να λένε ιστορίες από τα παλιά

Δημοσιεύτηκε στο ένθετο περιοδικό του Έθνους "Κυνήγι", τον Μάρτιο του 2007.

Πέμπτη 8 Ιανουαρίου 2009

ΟΙ ΧΕΙΜΩΝΑΣ ΦΡΟΝΤΙΖΕΙ ΓΙΑ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ

Έλαμπε σαν αυγουστιάτικο μεσημέρι, παραμονές του Φωτισμού το 2005, ο τόπος στα Καμάρια και η απροσδόκητη χειμερινή καλοκαιρία γέμιζε με καλή διάθεση την παρέα στο αυτοκίνητο που είχε προορισμό το χωριό Άγραφα. Άστραφταν γύρω μας όλες οι κορυφές καθώς ήταν σκεπασμένες με παγωμένο χιόνι και στράβωναν τα μάτια που τολμούσαν να τις αντικρίσουν χωρίς μαύρα γυαλιά. Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο στην καρδιά του χειμώνα να ξημερώνει μια τέτοια ηλιόλουστη ημέρα στα Άγραφα, αλλά ποτέ δεν είναι βέβαιο ότι θα την ακολουθήσει άλλη μια ίδια και το γεγονός ερμηνεύεται ως ένα παιχνίδι του καιρού ο οποίος πάντως ποτέ δεν ξεχνά να προειδοποιεί. Το μοναδικό συννεφάκι όλου του ουρανού με το οποίο έπαιζε εκείνο το απόγευμα ο αέρας πάνω από την κορυφή Παπαδημήτρης, δεν ήταν καθόλου αθώο όπως αποδείχθηκε σαν ξημέρωσε η επομένη ημέρα.
- Σε μια αγκαλιά συννεφάκι ήταν κρυμμένη μια τρομακτική χιονούρα που ξέσπασε το βράδυ και η καλοκαιρία, μια μόνο ημέρα που είχε παραχωρήσει ο χειμώνας στους αετούς και τα γεράκια των Αγράφων για ξεμουδιάσουν λιγάκι τις παγωμένες φτερούγες τους… [05/01/05]

Αφιερωμένο στην καλή φίλη Ηλιάννα Φωτοπούλου από τη Σχοινούσα γιατί ήταν από τις πρώτες που έγιναν μέλη στην ομάδα του FB, agrafagroup.blogspot.com

ΓΙΑ ΟΜΟΡΦΗ ΔΙΑΜΟΝΗ ΣΤΟΝ ΑΜΑΡΑΝΤΟ

Δεν είναι δα και λίγο πράγμα, να αφήσεις μια στρωμένη ζωή στην Αθήνα, να επιστρέψεις στη γενέτειρα και να αναλάβεις να ζωντανέψεις με τον τρόπο σου ένα κλειστό σχολείο και να τον εξελίξεις ως σημείο αναφοράς και όλη την περιοχή.
Το ρίσκο πήραν ο Αντώνης Παπαδάκος (αριστερά) με τον Θωμά Νικολόπουλο οι οποίοι ανέλαβαν και λειτουργούν υποδειγματικά εδώ και τρία χρόνια τον «Ξενώνα Αμαράντου» στο ομώνυμο χωριό του Δήμου Ιτάμου Αγράφων, 22 χιλιόμετρα από την Καρδίτσα που στεγάζεται στο κτίριο του παλιού Δημοτικού Σχολείου.
Το σχολείο φυσικά και έχει κλείσει ελλείψει μαθητών εδώ και αρκετά χρόνια, αλλά το ωραίο κτίριο που έτυχε αναπαλαίωσης και λειτουργικής διαρρύθμισης έτσι ώστε να μπορεί να φιλοξενήσει αρκετά άτομα στα τέσσερα δωμάτια του ενώ η μεγάλη αίθουσα με τα φωτεινά παράθυρα, τις βιβλιοθήκες και το τζάκι αποτελεί πόλο έλξης τόσο για τους επισκέπτες, όσο και για τους ντόπιους για τους οποίους είναι και ένα ισχυρό στοιχείο που υποστηρίζει τη διαμονή τους στο χωριό και το χειμώνα.
Ο Θωμάς βέβαια με τον Αντώνη έχουν το προνόμιο να μοιράζονται τη δουλειά γιατί ένας τέτοιος χώρος απαιτεί λειτουργία επί 24ώρου βάσεως και εξυπηρετεί τους πελάτες με καφέδες, ποτά και καλό φαγητό. Πέρα όμως από τον ξενώνα, ο Αντώνης μπορεί να αναλάβει ξεναγήσεις και περιπάτους στην περιοχή η οποία είναι όμορφη όλο το χρόνο και δέχεται πολλούς φυσιολάτρεις που θέλουν να γνωρίσουν τα γεφύρια και τους συνοικισμούς του Αμαράντου καθώς και το ωραίο μονοπάτι που οδηγεί από το χωριό στην κορυφή του Ιτάμου (1670) για μια διαφορετική εικόνα της λίμνης Πλαστήρα. Όσο για τα βράδια, στον ξενώνα κανένας δεν πρόκειται να πλήξει γιατί ο Θωμάς κουβάλησε στον Αμάραντο και το μελωδικό μπουζούκι του. (Τηλ. Ξενώνα 2441083183 ή www. αmarandos.com).

ΕΝΑΣ ΟΙΩΝΟΣ ΜΕ ΠΟΛΛΕΣ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ

«Κάπου θα καίγονταν ένα μέρος της πλάσης και καθρεφτίζεται στον ουρανό» σκεφτήκαμε και οι δυο καθώς δεν μπορούσαμε να εξηγήσουμε αλλιώς το εκπληκτικό φαινόμενο που συνέβη το απόγευμα του Φωτισμού του 2005, στον ουρανό των Αγράφων.
- Το σούρουπο κάλυπτε γρήγορα τα βήματά μας κοντά στη σμίξη του χωματόδρομου που κατεβαίνει από το Τροβάτο με τον λεγόμενο κεντρικό, επίσης χωματόδρομο, της περιοχής και το σκοτάδι ανέβαινε από τον ποταμό προς τις δασωμένες πλαγιές καταπίνοντας τα δέντρα και τους θάμνους, ακόμα και αυτό το περιποιημένο γεφύρι χάνονταν στην αγκαλιά μιας κρύας γεναριάτικης νύχτας. Ήταν ζήτημα λίγων λεπτών να φθάσει το σκοτάδι στις κορυφές, όταν σαν από θαύμα η αραιή νέφωση στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας πλημμύρισε από ένα σπάνιο μενεξεδένιο φως το οποίο δεν διήρκησε ούτε δυο λεπτά. Μέσα σε αυτόν τον λίγο χρόνο άλλαξε όλους τους τόνους του μοβ και σαν μαύρο βελούδο στο τέλος απλώθηκε στον αγραφιώτικο ουρανό. Όσοι το είδαν το φαινόμενο είπαν πως δεν είναι καλός οιωνός, αλλά δεν ήξεραν για τι πράγμα ακριβώς ο οιωνός προειδοποιούσε… [05/01/05].

- Αφιερωμένο στη Λουκία Ρικάκη, για μια ιδέα που μου έδωσε με τα σύννεφα της Ρόδου που τα έβαλε στις κάρτες των Χριστουγέννων και του νέου έτους. [FACEBOOK, 06/01/09].